Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Pałac w Starowicach


Powiększenie

Kolejna reprodukcja przechowywana w naszych archiwalnych zbiorach pochodzi (jako oddzielna karta) z publikacji „Schlesische Schlösser”, Bd. 3, Verl. des Deutschen Schloesser Albums, 1919.

Starowice, wieś położona w gminie Otmuchów, w powiecie nyskim (do 1945 r. Starrwitz I, Kreis Grottkau). Posiadłość wielokrotnie zmieniała właścicieli. W 1806 r. Starowice należały do Sebastiana von Kalbachera. Następnie w 1818 r. majątek przejął Wilhelm Bernard von der Osten, w 1824 r. nabyła go Josephine Adelaide von Perroy, z domu von Kalbacher. Kolejnym właścicielem Starowic był hrabia Emanuel von Matuschka. Po śmierci hrabiego w 1837 r. dobrami zarządzała wdowa po nim, hrabina Antonina von Cappy. W 1846 r. Carl Kohlisch odkupił od niej posiadłość. Następnie w latach 1868-1903 majątek należał do Ernsta von Scheliha, który wybudował okazałą rezydencję. Kolejnymi właścicielem była wdowa Ida von Scheliha z domu Quoos (właścicielka dóbr , która sprzedała go w 1906 roku Walterowi von Scheliha, kapitanowi w stanie spoczynku.

Neoklasycystyczny pałac w Starowicach został ufundowany w 1869 r. przez Ernsta von Scheliha. Jest on przykładem architektury włoskiego stylu willowego, w której płaskie portyki pilastrowe są formą dekoracji nałożonej na mur i akcentują trzyosiowy ryzalit zamknięty trójkątnym przyczółkiem. Podobne ryzality znajdują się na osi elewacji tylnej i elewacji bocznej. W narożniku północno-zachodnim wzniesiono kwadratową wieżę, w północno-wschodnim narożniku znajduje się okrągła wieża (niewidoczna na zdjęciu). Takie rozwinięcie w przestrzeni za pomocą przylegających do głównego korpusu ryzalitów, wieży i innych dodatków (np. cieplarni) czyni starowicki pałac bardziej monumentalnym, i nawiązuje do rozwiązań charakterystycznych dla tzw. „szkoły berlińskiej”.
Elewacje pałacu ozdobione są gzymsami oraz fryzami o bogatej dekoracji sztukatorskiej z motywami regencyjnymi. Całość zabudowania pokryta jest dachem mansardowym z lukarnami. Obecnie dwór jest wykorzystywany jako budynek mieszkalny.
Nieopodal pałacu znajduje się kamień nagrobny dr filozofii Wilhelm Wulhe, który także był właścicielem tego pałacu. Pod nazwiskiem wyryta jest nazwa urzędu jaki sprawował - Landesältester. Funkcja „starszego stanu” obowiązywała w prowincjach pruskich od czasów feudalnych do zniesienia monarchii w 1918 r. Starszym stanowym pozostawiono zarządzanie majątkiem wspólnym majątków gminnych i oficjalne kontakty z rządem państwowym w celu reprezentowania interesów stanów. Także w kolegiach księstw krajowych zajmowali się wyceną dóbr.
Wysoko prawdopodobne jest, że spokrewnionym z właścicielami Starowic był Rudolf von Scheliha (ur. 31 maja 1897 w Cieślach pod Oleśnicą). Dyplomata niemiecki, od 1933 członek NSDAP. W 1937 r. pracował jako radca ambasady niemieckiej w Warszawie. W czasie okupacji Polski pomagał polskim i żydowskim znajomym unikać prześladowań gestapo. W czerwcu 1941 roku nawiązał kontakt z polską agentką, związaną z organizacją wywiadowczą Muszkieterów, Klementyną Mańkowską. Został zwerbowany do pracy na rzecz IV wydziału NKWD. W końcu października 1942 roku został aresztowany przez gestapo i skazany za zdradę stanu na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano 22 grudnia 1942 roku w więzieniu Plötzensee.
 
oprac. Ewelina Kucia, Edward Hałajko