Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Zamek w Otmuchowie


Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie

Jest to kasztelański zamek wzniesiony na wzgórzu w południowo-zachodniej części miasta, dawna rezydencja biskupów wrocławskich.
Złożony pierwotnie z trzech skrzydeł wokół nieregularnego dziedzińca, wielokrotnie niszczony i przebudowywany do dziś zachował się w formie północno-zachodniego skrzydła, wieży oraz fragmentów obwarowań.
Zamek wymieniany był już w bulli Hadriana IV w 1155 r. Dokument ten najprawdopodobniej potwierdzał wcześniejszy stan rzeczy, co oznacza, że zamek mógł powstać w XI w. Jan Długosz wspomina o nim w swojej Kronice Polski, kiedy pisze o najeździe tatarskim w 1241 r., podczas którego splądrowano i spalono gród. Drewniana budowla została przebudowana na murowany zamek prawdopodobnie w II poł XIII w. W 1285 r. schronił się w nim biskup Tomasz II skłócony z księciem Henrykiem IV Probusem, którego wojska zdobyły i zniszczyły zamek oraz zasypały fosy. Po tych wydarzeniach obiekt odbudowano, a za czasów bpa Przecława z Pogorzeli (1342-1376) powiększono oraz zmodyfikowano mury obronne łącząc je z miejskim systemem umocnień. Wówczas też Otmuchów uzyskał prawa miejskie (1347 r.) Podczas wojen husyckich zamek został podstępnie zdobyty za sprawą ówczesnego zarządcy. Z rąk husyckich wykupił go w 1444 r. biskup Konrad, a kolejny - Jan IV Roth wzmocnił system fortyfikacji, przystosowując go do obrony artyleryjskiej (1484-1485) i nadając mu charakteru późnogotyckiego.
Zamek zyskał szatę renesansową za panowania biskupa Andrzeja von Jerina (1585-1596) znanego mecenasa sztuki. Pojawiły się modne wówczas we wnętrzach stropy kasetonowe, arkadowy krużganek oraz sgraffitowa dekoracja elewacji. Fundatora upamiętnia umieszczony na zamkowej wieży herb. Owa wieża prostokątna z zaokrąglonymi narożnikami, zwieńczona jest renesansową galerią o charakterze machikułów. W XX wieku została pokryta tarasowym dachem stanowiąc dziś punkt widokowy.

Po zniszczeniach z czasów wojny trzydziestoletniej dokonanych przez wojska szwedzkie zamek ponownie był odbudowywany. W kolejnych latach budowla była modernizowana i dostosowywana do aktualnych konwencji artystycznych. Zmieniono wystrój komnat, wyodrębniono wewnętrzną klatkę schodową, powiększono okna nadając jej stylu barokowego. Przypuszczalnie w 1638 r. na polecenie biskupa Karola Ferdynanda Wazy powstała klatka schodowa z szerokimi kamiennymi stopniami do której prowadzi owalny arkadowy pawilon. Owe tzw. „końskie schody” do dziś stanowią interesującą atrakcję budowli. Biskup Franciszek von Neuburg (1683-1732), który chętnie przebywał w Otmuchowie był inicjatorem i fundatorem budowy pałacu leżącego u podnóża wzgórza zamkowego, tzw. Zamku Dolnego. Projekt jego wykonanie zlecił Michałowi Klein, miejskiemu architektowi w Nysie - Michałowi Klein. Pałac ukończono w 1707 r. Obecnie stanowi on siedzibę Urzędu Miejskiego.
Po zbombardowaniu zamku przez wojska pruskie w trakcie wojny śląskiej w 1741 r., zniszczeniu uległy część północna i zachodnia. Po sekularyzacji księstwa biskupiego rezydencja pozostała niezamieszkała. W 1821 r. obiekt otrzymał w darze, minister pruski, baron Wilhelm von Humboldt (założyciel Uniwersytetu w Berlinie). Nowy właściciel zamieszkał w Pałacu. Kilka lat później przystąpiono do przebudowy zamku. Dokonano wówczas rozbiórki kaplicy, częściowo obwarowań oraz skrzydeł pn.- zach. i płd.-zach. Na ich miejscu powstał w połowie XIX wieku park z tarasem widokowym. Znajdowały się w nim rzadkie okazy roślin, takie jak lipy kanadyjskie, perukowce, miłorzęby. Ogród zaprojektować miał brat Wilhelma, Aleksander - znany przyrodnik i podróżnik. W latach 20. i 30. XX w. zaadaptowano zamek do celów turystycznych, wzniesiono wówczas pawilon z tarasem wychodzącym na dziedziniec. W 1929 r. wnuk Humboldta, Bernard odsprzedał rezydencję wraz z pałacem i bażanciarnią miastu. Obecnie mieści się w nim Dom Kultury, hotel oraz restauracja.
oprac. Ewelina Kucia