Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Pałac w Siestrzechowicach


Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie

W latach 1593-1594 z fundacji biskupa wrocławskiego - księcia nyskiego Andrzeja von Jerin zrealizowano budowę pałacu w Siestrzechowicach z przeznaczeniem na rezydencję dla biskupiego siostrzeńca/bratanka - również Andrzeja von Jerin, pełniącego funkcję sędziego dworskiego, i jego żony Barbary von Metzger, pochodzącej z Riedlingen w Szwabii. Herby tych trojga zostały umieszczone na portalu. Pałac siestrzechowicki można uznać za jeden z ciekawszych przykładów budownictwa rezydencjonalnego z okresu renesansu na Śląsku. Zbudowany został na rzucie prostokątnej podkowy, pierwotnie otoczony był obwałowaniami i fosą, których relikty zachowały się do dzisiaj. Przy pałacu funkcjonował folwark, jako typowe dla tego obszaru założenie gospodarcze. W pomieszczeniu dawnej sali audiencyjnej, a późniejszej kaplicy, na przełomie XVI i XVII wieku wykonano unikatowy zespół polichromii heraldycznych. Jest to pamiątka czasów, kiedy Siestrzechowice stały się głównym ośrodkiem władzy biskupiej, ale też namiestnikowskiej na Śląsku.

Pałac był przebudowywany ok.1700 roku i ponownie w XIX wieku, wówczas dobudowano czwarte - południowe skrzydło, w którym mieściła się gorzelnia. Od XVIII w. z nadania biskupa Ludwika von Neuburg dobro stanowiło uposażenie szpitala miejskiego w Nysie, a sam pałac pełnił funkcję gospodarczą. W latach 1904 i 1920 odkryto w kaplicy polichromie, które konserwował wrocławski malarz Baecker. Po 1945 r. budynek był zamieszkały przez kilka rodzin, pracowników pobliskiego Państwowego Gospodarstwa Rolnego (PGR). W 1955 r. został wpisany do rejestru zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu (WKZ). Do lat 80. XX wieku w kaplicy znajdował się polichromowany i złocony ołtarz rokokowy z postaciami świętych Andrzeja i Bartłomieja, a w centrum św. Ulrycha. Częściowo zniszczony ołtarz został zdemontowany i przeniesiony do kaplicy pałacowej w Kamieniu Śląskim. Na pocz. lat 80. XX wieku budowla była niemal w ruinie z zawalonym w kilku miejscach dachem. W latach 1987-1988 PGR doprowadził do generalnego remontu finansowanego przez WKZ w Opolu. W czasie remontu wykonano nową więźbę i pokrycie dachu blachą miedzianą, w niektórych wnętrzach wykonano nowe stropy. Z przyczyn ekonomicznych remont zawieszono i nigdy nie ukończono. Po 1989 r. pałac pozostawał w zarządzie Agencji Nieruchomości Rolnych (ANR), co w praktyce oznaczało brak jakiejkolwiek ochrony i początek procesu degradacji.

W 1997 roku pojawili się nowi właściciele. W latach 2003-2004 stan zachowania tynków w pomieszczeniu z polichromiami i samych polichromii z herbami można określić jako dobry. Jednak w tym okresie nastąpiła kradzież blachy z poszycia dachowego, w konsekwencji czego na przeszło 5 lat dach nie stanowił zabezpieczenia przed wpływami atmosferycznymi, co skutkowało zawilgoceniem całego obiektu. W roku 2005 zabytek sprzedano kolejnemu właścicielowi. W roku 2007 stan polichromii zaczął się gwałtownie pogarszać, punktowo odpadał tynk i pojawiły się wykwity grzybów na herbach. W kolejnym roku po interwencjach WKZ wydano pozwolenie i zabezpieczono tymczasowo dach papą oraz dodatkowo blachą pomieszczenie powyżej kaplicy z polichromiami. W roku 2014 przeprowadzono zabezpieczające prace konserwatorskie przy polichromiach, które okazały się mało skuteczne. Nastąpiła dalsza destrukcja, na co wpływ miało zawilgocenie wynikające z ponownie przeciekającego dachu. We wrześniu 2016 r. pałac został wystawiony na sprzedaż, a jego stan techniczny gwałtownie się pogorszył. W październiku 2017 r. orkan „Grzegorz” poważnie uszkodził dach, co w następnych miesiącach poskutkowało dalszym zawilgoceniem. Dach został prowizorycznie załatany w maju 2018 roku. Obecnie można zauważyć pewną poprawę w zabezpieczeniu dachu i ogólnego stanu zachowania. Jednak zabytek nadal jest zagrożony destrukcją.
Oprac. Edward Halajko