Wystawa czynna: 13.05.2017 - 13.08.2017 (w zmodyfikowanej formie przedłużona do 15.10.2017) Kuratorzy wystawy: Mariusz Krawczyk i Krzysztof Dobrzański
Wernisaż: Fotorelacja
Wystawa prezentuje wyniki badań archeologicznych prowadzonych na terenie zabudowywanego bloku śródrynkowego w Nysie. Inwestycja prowadzona od 2015 roku przez Państwa Aleksandrę i Eryka Wiercimok – firma CENTRUM Spółka z o.o.
Na terenie Rynku w Nysie prowadzone są prace inwestycyjne, których celem jest ponowne zabudowanie przestrzeni bloku śródrynkowego w miejscu budowli, które uległy zagładzie po 1945 roku. Pracom tym towarzyszą badania archeologiczno-architektoniczne w wyniku których odsłonięto piwnice i fundamenty nowożytnych kamienic wznoszonych w miejscu murowanych oraz drewnianych, średniowiecznych budowli handlowych.
Najstarsze ślady osadnicze na terenie Rynku w Nysie to elementy budynków drewnianych datowanych na początek i pierwszą tercję XIII wieku. Zachowały się one na głębokości około 4 metrów poniżej obecnego poziomu ulic i chodników. W trakcie badań archeologicznych odsłaniano belki, pale, dranice, deski gontowe, czyli relikty ścian, podłóg i dachów nie istniejących budynków. Odkryto tu także pozostałości wykonanej z drewna dawnej infrastruktury - wodociąg z XIV wieku, oraz datowane na II połowę XV wieku i I ćwierć wieku XVI studnię i 3 kloaki.
Już od początków XIV wieku drewniane budowle na nyskim Rynku zastępowano murowanymi halami targowymi. Pierwszy budynek murowany to Sukiennice wzniesione w 1302 roku. Po nim powstawały kolejne duże budowle halowe o przeznaczeniu handlowym i municypalnym. W okresie średniowiecza i wczesnego renesansu na nyskim rynku funkcjonowały ławy szewskie, ławy chlebowe (od XV wieku w ramach hali targowej – tak zwanego Smatruza), Dom Skór (od 1310 roku), Dom Soli (przed 1334 rokiem), Dom Wagi, oraz Ratusz. Tylko niektóre spośród tych budowli potrafimy dziś jednoznacznie zlokalizować w przestrzeni obecnego placu rynkowego. W wyniku powadzonych obecnie badań archeologicznych odsłonięto część zarysów budynku Sukiennic oraz Domu Soli. Także duża część dolnej kondygnacji Smatruza przetrwała w murach późniejszej zabudowy, gdyż fragmenty murów tej budowli zostały „wkomponowane” w ściany piwnic nowożytnych kamienic. Był to imponujący budynek o długości około 60 i szerokości 13 metrów, o narożach wzmocnionych przyporami. Posadowiony został na podwalinie, którą tworzyło około 4000 - 5000 pali drewnianych, wbijanych w ilaste w podłoże ściśle obok siebie poniżej linii muru fundamentowego.
Od XVI wieku rozpoczął się proces wznoszenia kamienic mieszczańskich, które z czasem zajęły miejsce dawnych hal targowych. W ten sposób kształtował się ostateczny zarys rozplanowania zespołu kamienic, które znamy z archiwalnych planów i fotografii sprzed 1945 roku. Relikty dawnych budowli handlowych zostały po części wplecione w mury młodszych obiektów, a częściowo zachowały się poniżej poziomów piwnic kamienic nowożytnych. Przeprowadzone badania archeologiczno-architektoniczne to pierwsza i jedyna okazja do dostarczenia materialnych dowodów na istnienie budowli średniowiecznych znanych do tej pory wyłącznie z historycznych przekazów.
Mariusz Krawczyk i Krzysztof Dobrzański - kuratorzy wystawy
