Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Kwiecień


Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie

Rzeźba cechu rzeźników nyskich

Autor: Hermann Fischer
Czas powstania: XVII w.
Wymiary: wysokość - 115 cm, szerokość - 94 cm
Materiał i technika: Figury z drewna gruszy, polichromowane temperą, renesansowe, pocz. XVII wieku. Szafka wisząca z drewna sosnowego, drzwi z 4 szybami szklanymi oprawionymi w mosiądz i deska - tło rzeźby - XIX w.

Zabytek trafił w niewiadomym czasie (w każdym razie przed 1945 r.) do Muzeum Sztuki i Starożytności w Nysie. W latach 60. XX wieku został poddany konserwacji przeprowadzonej w muzealnej pracowni konserwatorskiej przez Aurelię Żywolewską. Wtedy to usunięto kilkakrotne przemalowania figur farbami olejnymi.
Pierwotnie poszczególne elementy rzeźbiarskie nie były umieszczone w szafce. Ich kompozycja nie jest oryginalna i powstała zapewne w czasie, kiedy zostały umieszczone w wykonanej dla nich szafce, tj. w XIX wieku. Elementy te są usytuowane na dwóch poziomach przedzielonych gzymsem profilowanym. Przytwierdzone do niego godło cechu w obramieniu kartuszowym zawiera narzędzia pracy rzeźników, tj. skrzyżowane noże, poniżej topory i jeszcze niżej inne narzędzia, które prawdopodobnie służyły do usuwania szczeciny ze skóry świni.
Rzeźba przedstawia rzeźników nyskich przy pracy podczas uboju zwierząt i wstępnego rozbioru ubojowego. W kwaterze górnej po lewej stronie czeladnik oszałamia stojącego wołu za pomocą młota lub siekiery. Pomaga mu w tym uczeń przytrzymujący zwierzę. Po prawej stoi mistrz nadzorujący pracę. Pomiędzy mistrzem a rzeźnikami dokonującymi uboju siedzi pies, który przygląda się tej czynności. Nad nim wysoko wisi kiełbasa w osłonce z jelita. W dolnej części ukazana została po stronie lewej scena oprawiania świni wiszącej na haku wbitym w ścianę. Przedstawienie ze strony prawej to rzeźnik zdejmujący skórę z owcy ułożonej na drewnianym koźle. Pośrodku sprzęty typowe dla tego rodzaju warsztatu rzemieślniczego, a więc stół drewniany z grubą płytą, na nim miska ceramiczna, w której być może składano wnętrzności zwierząt; pod stołem cebrzyk najprawdopodobniej służący do zbierania krwi oraz konew na wodę.

Autor rzeźby, Hermann Fischer, był rzeźbiarzem, który około połowy drugiego dziesięciolecia XVII w. prowadził w Nysie swój warsztat. Specjalizował się w przedstawieniach figuralnych. Pracował głównie w drewnie. Działał przede wszystkim na zlecenie luterańskiej szlachty śląskiej.
Zabytek ten posiada duże walory poznawcze. Pozwala widzowi zorientować się w realiach cechu rzeźniczego początku XVII wieku. Przede wszystkim ukazuje modę okresu renesansu w zakresie fryzur i bród, strojów męskich i obuwia. Ubiory poszczególnych postaci są uroczyste, jedynie fartuchy stanowią element odzieży roboczej. W ten sposób podkreślona została wysoka pozycja rzeźników wśród innych rzemiosł i wśród mieszkańców miasta. Inne elementy poznawcze to ówczesne sprzęty i narzędzia pracy. Rzeźba rzeźników nyskich jest unikatowym przykładem sztuki cechowej na Śląsku. Jej elementy składowe pochodzą zapewne z tzw. „ołtarza” ceremonialnego, stanowiącego od początku XVII do 2 poł. XIX wieku wystrój izby cechowej rzeźników w Nysie.

oprac. Krzysztof Pawlik