Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Czerwiec


Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie

Artemida z Gabii (kopia)

Czas powstania: XIX w.
Wymiary: wysokość - 165 cm
Materiał i technika: stop cynku i niklu, odlew pokryty cienką warstwą miedzi
Jedną z atrakcji tegorocznej VI Nyskiej Nocy Muzeów była prezentacja nowych nabytków Muzeum w Nysie. Jednym z nich jest XIX-wieczna rzeźba Artemidy. Kopia nieznanego autorstwa wykonana została pierwotnie dla potrzeb dekoracyjnych założenia pałacowo-ogrodowego w Biechowie, gdzie była przechowywana aż do listopada 2012 roku. Decyzją Rady Powiatu Nyskiego obiekt przekazano do zbiorów Muzeum w Nysie, gdzie podjęto decyzję o jej pełnej konserwacji, przywróceniu walorów estetycznych i ekspozycyjnych.
Jest ona kopią antycznej rzeźby autorstwa Praksytelesa. Pierwowzór naszej rzeźby pierwotnie znajdował się w jej świątyni na Ateńskim Akropolu. Praksyteles, wybitny przedstawiciel szkoły ateńskiej, działał w okresie między 380 a 330 r. p.n.e., wspominany przez takich historyków, jak Pliniusz Starszy, Strabon, Witruwiusz czy Pauzaniasz. Zdaniem Pliniusza najlepszym okresem twórczości Praksytelesa był 104 rok Olimpiady, czyli 364 r. p.n.e. Dzieło oryginalne zaginęło w mrokach dziejów.
Artemida z Gabii jest rzymską kopią Artemidy Brauronia (Czystej) Praksytelesa, wykonaną w czasach panowania cesarza Tyberiusza, w pierwszej połowie I wieku n.e. Posąg został odkryty w 1792 roku, w ruinach miasta Gabii przez Gavina Hamiltona i przekazany na własność rodzinie Borghese. W roku 1807 został sprzedany Napoleonowi i wystawiony w Luwrze już w 1820 roku, gdzie do dziś jest eksponowany.
Artemida – bogini łowów, opiekunka dzikich zwierząt, władczyni gór, lasów, wiatrów, dawczyni szybkiej i niespodziewanej śmierci, opiekunka rodzących kobiet i młodzieży do osiągnięcia dojrzałości, wieszczka, uzdrowicielka, opiekunka żeglarzy, hodowców i rolników, bogini inicjacji i płodności. Należała do 12 bogów olimpijskich, córka Zeusa i Latony, siostra bliźniaczka Apollona. Według wierzeń Greków, Artemida była boginą piękną, ale nigdy nie myślała o małżeństwie, podobnie jak Atena i Hestia pozostała dziewicą. Uważano ją za patronkę Amazonek. Strzałom tej bogini przypisywano moc zadania nagłej i bezbolesnej śmierci.

Pełnoplastyczna rzeźba, ukazuje boginię stojącą w lekkim kontrapoście, kompozycja ta pozbawia całe przedstawienie frontalności, pozwala na ukazanie ruchu przy jednoczesnym zachowaniu harmonii ciała. Artemida przedstawiona jest w stroju łowczyni. Ubrana w krótki i lekki, sięgający kolan chiton, przewiązany dwukrotnie w pasie, bogato plisowany, rozkloszowany. Lewe ramię bogini oraz pierś zostały odsłonięte przez opadający fragment stroju. Na prawym ramieniu Artemida spina dwa końce chlajny - dużego prostokątnego płaszcza. W przedstawieniu widać wyraźny kontrast między odkrytymi partiami ciała a szatami, których różnej szerokości fałdy podkreślają fakturę tkaniny.
Stan zachowania obiektu przed konserwacją uniemożliwiał jej ekspozycję. Rzeźba na całej powierzchni posiadała ubytki oryginalnego materiału, liczne mechaniczne uszkodzenia powstały w wyniku aktów wandalizmu, jak i zapewne przypadkowych działań ludzkich. Rzeźba była wielokrotnie przemalowana. Po usunięciu wtórnych warstw malarskich na powierzchni metalu widoczne stały się liczne ogniska korozji. Podjęte prace konserwatorskie i restauratorskie polegały na sklejeniu odłamanych fragmentów rzeźby, uzupełnieniu ubytków i odtworzeniu brakujących części. Ostatnim etapem prac było pokrycie całości cienką warstwą płatków metalu, a następnie nadanie im patyny.

Wybrana literatura

Bernhard M. L., Sztuka grecka IV wieku p.n.e., Warszawa 1992, s. 263-267.
Michałowski K., Jak Grecy tworzyli sztukę, Warszawa 1986, s. 127-129.
Studniczka F., Vermutungen zur griech. Kunstgeschichte, Wiedeń 1884, s. 18.

oprac. Małgorzata Radziewicz, Katarzyna Rzepecka