Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Maj


Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie

Renesansowa krata portalowa

Czas powstania: XVII w.
Wymiary: szerokość - 220 cm
Materiał i technika: kute żelazo

Muzeum w Nysie przechowuje w swoich zbiorach dużą ilość wyrobów dawnego kowalstwa artystycznego. Większość spośród nich stanowiło niegdyś elementy integralnie związane z nyskimi obiektami architektonicznymi, jak na przykład zamki drzwiowe, zawiasy i okucia, zdobne żelazne drzwi, wywieszki, chorągiewki zdobiące szczyty dachów kamienic, czy kraty okienne.
Jednym z ciekawszych zabytków przynależnym do tej kategorii jest krata nadświetla, zdobiąca niegdyś górną część otworu bramnego jednej z nyskich kamienic. Wykonana została w 1605 roku, co potwierdza umieszczona w części centralnej data. Jej ramę tworzy płaska sztabka w górnej części zwieńczona na kształt półkola, a w części dolnej ukształtowana w formę oślego grzbietu. Ornament kraty tworzą elementy z grubego drutu zwijanego w esownice i przeplatane, nawiązujące do motywu winorośli. Całości dopełniają elementy kwiatowe, przedstawienia ptaków - prawdopodobnie papug, liście i nawiązujące do nich kształtem antropomorficzne maski. W centralnym miejscu, ponad datą umieszczono kwiaton mocno wystający poza płaszczyznę kraty.
Szerokość kraty wynosi 220 cm, co odpowiada szerokości kamiennego portalu, którego stanowiła uzupełnienie. Portal ten zachował się do dzisiaj i stanowi obramowanie pieszego przejścia przekutego w wieży Bramy Wrocławskiej w Nysie. Pierwotnie jednak elementy te stanowiły fragment elewacji kamienicy usytuowanej przy wschodniej pierzei Rynku. Była to tak zwana kamienica „Pod Patrycjuszem”, a jej nazwa pochodziła od rzeźby nyskiego notabla, która zdobiła fasadę kamienicy na wysokości pierwszego piętra. Rzeźba ta także ocalała i można ją oglądać w Muzeum w Nysie (zaprezentowana jako obiekt miesiąca w lutym 2011 r. zdobyła tytuł zabytku roku 2011!).
Kamienicę „Pod Patrycjuszem” wzniesiono w pierwszych latach XVII w. z fundacji biskupa wrocławskiego Jana IV Sitscha. Obok budynku Starej Wagi powstałej w tym samym czasie, była to jedna z najbardziej reprezentacyjnych budowli nyskiego Rynku. Fasada była bogato zdobiona malowidłami, oraz elementami plastycznymi. W XIX wieku brama kamienicy zamieniona została na sklepową witrynę, w związku z czym zdemontowano kratę. Późnorenesansowy, kamienny portal, przy okazji remontu budynku, na początku XX wieku został przeniesiony do przejścia wieży Bramy Wrocławskiej.
Kamienica, jak większość budowli zabytkowych nyskiego śródmieścia, została spalona w marcu 1945 roku, a następnie wyburzona. Na szczęście ceramiczna rzeźba została uratowana, i wraz z opisaną tu zdobną kratą wzbogaciły zbiory Muzeum w Nysie.

oprac. Mariusz Krawczyk