Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Maj


Powiększenie
Powiększenie

"Portret dzieci Marianny Orańskiej - Charlotty i Albrechta"


Czas powstania:
lata 40. XIX w.
Wymiary: wysokość -14 cm, szerokość - 11,5 cm
Materiał i technika: olej, tektura gruntowana dwustronnie

Obiektem miesiąca maja jest niewielkich rozmiarów portret przedstawiający Charlottę i Albrechta - dwójkę dzieci królewny holenderskiej Marianny Orańskiej i księcia pruskiego Albrechta Hohenzollerna. Portret można wydatować na lata 40. XIX w., natomiast z powodu braku dokumentacji oraz sygnatury, trudno określić autora.
Portret został namalowany najprawdopodobniej na zlecenie małżonków. Przedstawia ich najstarszą córkę w wieku ok. 10 lat w towarzystwie młodszego o 6 lat brata. Dzieci sportretowano w pozycji siedzącej. Charlotta ubrana jest w białą tiulową sukienkę, wykończoną falbankami przy odsłaniającym ramiona dekolcie i rękawkach. Jasnobrązowe włosy spleciono w dwa warkocze, przysłaniające uszy, i upięto z tyłu głowy. Dziewczynka prawą ręką obejmuje brata - ubranego w błękitną sukienkę, ozdobioną złotymi lamówkami. Chłopczyk ma krótkie, jasne włosy. Lewa ręka Charlotty spoczywa na złożonych na jej sukience drobnych dłoniach chłopca. Oboje mają delikatne rysy twarzy, lekko się uśmiechają, a ich wyraziste oczy o jasnoniebieskich tęczówkach, zwrócone są w stronę widza. Tło portretu stanowi skromny pejzaż z drzewami i sylwetkami gór w oddali oraz błękitnym niebem przesłoniętym różowawymi chmurami. Portret przypomina o pewnym zwyczaju, z którego nie każdy sobie zdaje sprawę. Otóż jeszcze w XIX wieku małych chłopców (do wieku ok. 5 lat) ubierano w sukienki. Był to czas, kiedy zajmowały się nim matki i opiekunki. Dopiero w momencie, kiedy dziecko przechodziło pod opiekę ojca, zaczynało edukację – ubierano go w dziecięca wersję strojów męskich..

Portret oprawiony jest w drewnianą, rzeźbioną w roślinne motywy, pozłacaną ramkę. Na odwrocie naklejono małą kartkę z napisem:
„Prinzessin Charotte v. Pr.
* 21.06.1831 + 30.03. 1855
Prinz Albrecht v. Pr. /Sohn/
* 08.05.1837 + 13.09.1906”

Fryderyka Luiza Wilhelmina Marianna Charlotta (1831-1855) była najstarszą córką Marianny i Albrechta. W 1850 r. w Charlottenburgu wyszła za księcia Jerzego, zyskując tytuł księżnej von Sachsen-Meiningen. W prezencie ślubnym otrzymała od matki willę „Carlotta” nad jeziorem Como we Włoszech. Po ślubie mieszkała z mężem w Berlinie, Poczdamie i Meiningen. Charlotta zmarła po urodzeniu czwartego dziecka, została pochowana w Meiningen. O tej postaci i jej „dorosłym” portrecie pisaliśmy w poście 28 maja.
Friedrich Wilhelm Nikolaus Albrecht Hohenzollern (1837-1906) był jedynym synem Marianny i Albrechta. W 1873 roku ożenił się z księżniczką Marią von Sachsen-Altenburg, z którą miał trzech synów. Po śmierci matki otrzymał w spadku pałac w Kamieńcu Ząbkowickim.
Jak wszyscy męscy potomkowie pruskich Hohenzollernów dostał mundur i stopień porucznika w wieku 10 lat. Mając lat 16 zaczął służbę wojskową, po czym udał się na studia na uniwersytecie w Bonn. Po ukończeniu studiów bardzo szybko awansował, uzyskując stopień pułkownika, a następnie generała. Albrecht brał udział w pierwszych dwóch wojnach "bismarckowskich", a także w wojnie prusko-francuskiej 1870-1871. Za zasługi w tej wojnie otrzymał Żelazny Krzyż I i II klasy.
Od 1883 ks. Albrecht był Wielkim komturem (komandorem) pruskich joannitów. W 1885 roku otrzymał tytuł regenta księstwa Braunschweig-Lüneburg.
W niderlandzkiej wersji Wikipedii można wyczytać ciekawostkę: książę Albert był także kompozytorem. Cała rodzina była ściśle związana z pruską muzyką wojskową: jego ojciec skomponował trzy marsze, matka przyczyniła się do stworzenia „Parade-Marsch für die Kavallerie” , jego siostra Charlotta skomponowała pięć marszów. Wszystkie następnie zostały włączone do „Preußische Armeemarsch-Sammlung” (Zbiór marszów wojskowych Prus). Sam Albrecht, jako dowódca wojsk konnych, skomponował „Kavallerie Parademars”, który został włączony do tej samej kolekcji.
Po śmierci został pochowany w ufundowanym przez siebie mauzoleum rodzinnym w Kamieńcu Ząbkowickim.
Omawiany portret, będący prawdopodobnie częścią wyposażenia pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim, ewakuowany w 1945 roku, odnaleziony w Czechosłowacji, skąd przekazany do zbiorów Muzeum w Nysie w 1963 roku. Zwiedzający mogą go podziwiać na ekspozycji stałej w ostatniej sali „Galerii malarstwa zachodnioeuropejskiego XV-XIX w.”
Wybrana literatura:
Archiwum Muzeum Powiatowego w Nysie, Rewindykacja muzealiów z Czechosłowacji 1947-1963.
Czarnowski J., Polska. Zamki i twierdze, Warszawa 2005.
Gaworski M., Kamieniec Ząbkowicki 1096-2006. Na szlaku cystersów, Strzelce Opolskie 2006.
Gaworski M., Marianna Orańska 1810-1883, Strzelce Opolskie 2009.
Gaworski M., Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim, Strzelce Opolskie 2009.
Lamparska J., Dolny Śląsk jakiego nie znacie. Przewodnik inny niż wszystkie, cz.1, Wrocław 2002.
Mazurski R.M., Miłość i dramaty królewny Marianny, Wrocław 2005.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Albrecht_Hohenzollern_(1837-1906) [dostęp: 30.04.2014]
http://it.wikipedia.org/wiki/Carlotta_di_Prussia_(1831-1855) [dostęp: 30.04.2014]

Oprac. Adriana Zalewska-Wąsowicz, Alina Maria Osetek