Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Czerwiec


Powiększenie
Powiększenie

Miecz rycerski 


Czas powstania:
XIII/XIV w.
Wymiary: długość – 113,4 cm
Materiał i technika: stal kuta

Miecz to najbardziej znany rodzaj białej broni siecznej. Jego części składowe to proste obosieczne ostrze, zwane głownią, oraz otwarta rękojeść. Największy rozwój tego typu uzbrojenia przypada na okres średniowiecza, kiedy to miecze służyły nie tylko jako groźna i skuteczna broń, ale stały się także symbolem stanu rycerskiego. Był to nieodzowny atrybut ceremonii pasowania na rycerza, symbolizował również sprawiedliwą władzę monarszą, czego przykładem są królewskie miecze koronacyjne. Jako powszechna, użyteczna broń, używany był do XVI wieku, kiedy to został zastąpiony przez rapier i szablę – lżejsze rodzaje broni siecznej.
Miecz przechowywany w Muzeum w Nysie to idealnie zachowany egzemplarz, pochodzący z przełomu XIII i XIV wieku, przez specjalistów zaliczany do typu XIIIa według typologii podziału mieczy średniowiecznych. Jego długość – 113,4 cm, w tym długość głowni – 87 cm. Na płazie głowni posiada dwa zdobne znaki: z jednej strony krzyż rozwidlony obwiedziony kołem, na stronie drugiej – litera „S” również obwiedziona kołem. Znaki ryte, wypełnione metalem koloru żółtego. Tego typu znaki na mieczach to najpewniej marki poszczególnych ośrodków produkcji mieczy. Egzemplarz miecza nyskiego wytworzony został prawdopodobnie na terenie Polski. Rękojeść miecza z drewnianą okładziną o powierzchni obciągniętej skórą, zakończona jest dyskoidalną głowicą z zaklepanym trzpieniem na zdobnej podkładce z brązu. Miecz jest przechowywany w Nysie od wielu pokoleń. Według dawnych przekazów przy użyciu tego właśnie miecza wykonano wyrok śmierci na księciu opolskim Mikołaju II z rodu Piastów. To tragiczne zdarzenie miało miejsce na nyskim Rynku w 1497 roku. Miecz zaopatrzony jest w pochwę drewnianą obciągniętą skórą. Pochodzi ona prawdopodobnie z XVI wieku, jest więc znacznie młodsza od miecza, dla którego została wykonana. Pochwa jest bogato zdobiona wytłaczanym ornamentem o roślinno-wiciowych motywach. Należy podkreślić, że zachowane w idealnym stanie egzemplarze mieczy z okresu średniowiecza to wielka rzadkość w zbiorach polskich muzeów, co czyni zabytek nyski bardzo cennym i wyjątkowym eksponatem.

Wybrana literatura:
M. Głosek, Znaki i napisy na mieczach średniowiecznych w Polsce, Ossolinem 1973, s. 143
M. Głosek, Miecze środkowoeuropejskie z X-XV w., Warszawa 1984, s. 160
L. Marek, Broń biała na Śląsku XIV-XVI wiek, Wrocław 2008, s. 71

oprac. Mariusz Krawczyk