Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Kwiecień


Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie

Kabinet holenderski

Czas powstania: XVII w.
Wymiary: wysokość - 147 cm, szerokość - 90 cm
Materiał i technika: drewno polichromowane

Jednym z zabytków, poddanych w ostatnim czasie konserwacji ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jest mebel – XVII-wieczny kabinet holenderski. Osadzony na płaskiej, stołowej podstawie ze śrubowato skręconymi nogami, przykuwa uwagę oryginalnością formy, licznymi szufladkami, a przede wszystkim pejzażowymi malaturami po wewnętrznej stronie drzwiczek oraz w partii szczytowej mebla.
Kabinety to reprezentacyjne meble skrzyniowe, zbudowane z dwóch części, zawierające zazwyczaj odchylany blat do pisania. Cechą charakterystyczną kabinetów jest zawarta w ich wnętrzach wielość szufladek, przegródek oraz schowków przeznaczonych do przechowywania ważnych dokumentów, a także klejnotów. Forma kabinetu wykształciła się we Włoszech w XVI stuleciu z dwóch odmian nastaw: włoskiego stipo oraz hiszpańskiego bargueňo. Ten typ mebla cieszył się największą popularnością w ciągu XVII wieku. Kabinety uważano za meble niezwykle reprezentacyjne i bardzo kosztowne, przez co wyznaczały status majątkowy domu i zamożność rodziny. Cena kabinetu wzrastała wraz z ilością zdobień oraz wykorzystanych przy jego dekoracji materiałów. Zazwyczaj były to meble bardzo bogato rzeźbione, pokryte malowidłami, wysadzane szylkretem, kością, metalami. Forma kabinetu zanika w ciągu XVIII wieku, przemieniając się w nowy typ mebla - sekreterę.
Holandia około połowy XVII wieku ostatecznie oddzieliła się od Niderlandów i osiągnęła wówczas bardzo wysoki stopień w rozwoju gospodarczym, co nie pozostało bez wpływu na kondycję działalności artystycznej oraz rzemieślniczej. W zakresie meblarstwa, holenderscy mistrzowie wytwarzali głównie meble do wnętrz mieszczańskich, używając w swojej pracy drewna dębowego oraz coraz częściej orzechowego, wykonując drobne elementy, np. nakładki, z bardziej egzotycznych gatunków: hebanu, palisandru. Najpopularniejszymi meblami w Holandii w ciągu XVII wieku była czterodrzwiowa szafa o dwóch nierównych kondygnacjach, szafa dwudrzwiowa i właśnie kabinet.
Kabinet znajdujący się w naszych zbiorach jest meblem osadzonym na stołowej podstawie z toczonymi nogami, połączonymi krzyżowo zbiegającymi się łączynami. Korpus mebla prostokątny z parą drzwiczek na froncie i na ścianie tylnej. Wewnątrz szafy od strony frontowej dwadzieścia cztery małe prostokątne szufladki, u dołu trzy większe o tym samym kształcie, pomiędzy nimi, w centrum, dominująca gabarytowo kwadratowa półka. Tył mebla bez szufladek. Szczyt wąski i niewysoki z kilkoma niskimi, prostokątnymi szufladkami, zamkniętymi od przodu oraz od tyłu parą rozsuwanych drzwiczek pokrytych malaturą. Przedstawienia malarskie znajdują się także na ściankach bocznych szczytu oraz na stronie wewnętrznej drzwi korpusu mebla. Oprócz oryginalności formy mebla, największą uwagę przykuwają właśnie owe malatury. Utrzymane w chłodnej, zielono-szarej tonacji, prezentują surowy, skalisty pejzaż wzbogacony, w zależności od konkretnej sceny, mostkami, strumieniami, rozłożystymi drzewami oraz architekturą sakralną i fragmentami ruin. Wyjątek tematyczny stanowi scena z lewych drzwi korpusu, od strony frontowej, która prezentuje kobiecą postać z długimi jasnymi włosami, nagą piersią oraz ubraną w przepasaną na biodrach długą tkaninę w kolorze różu. Kobieta znajduje się w grocie, w prawej ręce trzyma mały krzyż złożony z patyków, w tle pejzaż analogiczny do pozostałych malatur z drzwiczek.

oprac. Małgorzata Pierścieniak