Czas powstania: 1714 r. Materiał i technika: cyna odlewana, rytowanie Wymiary: wysokość – 19 cm, długość – 22 cm
Muzeum w Nysie posiada bardzo liczny zbiór wyrobów cynowych, spośród których dużą część stanowią naczynia nyskich cechów rzemieślniczych. Są to głównie wilkomy - ozdobne, ceremonialne puchary. Były to wizytówki cechu, świadczące o zamożności i prestiżu organizacji, zwykle zaopatrywane w pamiątkowe inskrypcje. Obok klasycznych naczyń – pucharów, znajdują się też egzemplarze wyjątkowe, jak na przykład naczynia o kształcie zoomorficznym. Tego typu fantazyjne wyroby szczególnie chętnie fundowali przedstawiciele nyskiego cechu rzeźników - jeden z ważniejszych i zamożniejszych cechów w mieście. Do kategorii tej należy naczynie o kształcie owcy. Szyja zwierzęcia to wylew naczynia, a nakładana w tym miejscu głowa to ozdobna forma pokrywki. Naczynie jest bardzo kunsztownie wykonane. Zwraca uwagę realistyczny modelunek w przedstawieniu zwierzęcia – znakomicie uchwycony kształt ciała i proporcje, dopracowanie powierzchni i faktura naśladująca wełniane runo owcy. Na piersi zwierzęcia znajduje się tarcza z inskrypcją: „1714 / JOHANNES / CAROLUS / JORDAN” – rok powstania wyrobu i zapewne nazwisko fundatora – nyskiego mistrza cechu rzeźników. W dolnej części pola tarczy widnieje ryty wizerunek dwóch skrzyżowanych toporów – symbol nyskiego cechu rzeźników. Ponadto, na otoku szyi zwierzęcia, czyli przy dolnej krawędzi pokrywki naczynia, widnieje kolejny napis : „FIFAT GESUNTHEIT ALER TREIEN HERTZEN” – treść toastu, który zapewne należało spełnić wychylając zawartość zoomorficznego naczynia.
Ceremonialne naczynia cechowe ozdabiane były często zawieszkami. Były to owalne, cynowe lub srebrne plakietki. Pełniły podwójną funkcję – uświetniały wilkom, a jednocześnie dawały możliwość upamiętnienia własnej osoby przez odpowiednią inskrypcję. Fundowane były indywidualnie bądź zbiorowo na pamiątkę ważnych wydarzeń dotyczących cechu lub życia osobistego fundatora. Otwory wykonane w uszach owcy, czyli pokrywie naczynia, świadczą o tym, że pierwotnie i ono mogło być zaopatrzone z takie pamiątkowe plakietki.
Naczynie to znajduje się w zbiorach Muzeum w Nysie od początku jego istnienia. Opis oraz fotografia widnieje w spisie nyskich muzealiów sporządzonym w 1898 roku. Zapewne znajdowało się ono wśród przedmiotów przekazanych do muzeum przez ostatnich przedstawicieli cechu rzeźników, gdyż koniec XIX wieku to czas stopniowego zaniku organizacji cechowych na rzecz rozwijającej się produkcji przemysłowej i niezależnego rzemiosła. Już wtedy naczynie to było częściowo uszkodzone. Przetrwało zawieruchę II wojny światowej, ale zakres uszkodzeń niestety się zwiększył. Powierzchnia naczynia jest zmatowiała, być może wskutek działania wysokiej temperatury w wyniku pożaru. Na powierzchni naczynia widniały liczne ubytki, spękania i ślady korozji, uszkodzone były nogi zwierzęcia. W 2013 roku w Pracowni Konserwacji Zabytków Metalowych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu przeprowadzono kompleksową konserwację naczynia, a od połowy 2014 roku możemy je oglądać wśród zbiorów cyny na I piętrze ekspozycji stałej Muzeum w Nysie w ramach wystawy „Nyskie rzemiosło artystyczne i pamiątki miejskie”.
Wybrana literatura:
Haevernick, Aus dem Museum, "Jahres-Bericht des Neisser Kunst- und Altertums-Vereins 1898", Neisse 1899, s. 54-57,
Witecki J., Zawieszki do wilkomów i obesłania cechowe, [w]: Zabytki cechów śląskich, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław 2002, s. 295-299.
